De wijk Westerkwartier sluit in het zuidwesten aan op de binnenstad, tussen het Kustlint en het Koninklijk Lint. De Torhoutse- en Nieuwpoortsesteenweg verbinden als twee strakke lijnen het stadscentrum met haar hinterland. De ruimte tussen de steenwegen is eind 19de en verder in de 20ste eeuw verstedelijkt, volgens een kamstructuur van smalle woonstraten en dicht bebouwde bouwblokken met smalle percelen die hier en daar worden onderbroken door een plein of parkje.
Door de ruimtelijke veranderingen en maatschappelijke evoluties van de voorbije decennia kent het Westerkwartier vandaag een meer geïsoleerde positie. De strook ten noorden van de wijk, met de zeedijk en de Wellington hippodroom en golf, geraakt meer gericht op toeristen. De handelszaken langs de steenwegen focussen vooral op passanten. Hierdoor is Westerkwartier vandaag een rustige woonwijk met enkele buurtvoorzieningen waar het aan bruisend stadsleven en -dynamiek ontbreekt.
Op demografisch vlak kent de wijk een groot aantal kwetsbare bewoners: ouderen die niet goed meer te been zijn en vereenzamen, nieuwkomers, kinderen en jongeren met een taalachterstand in het Nederlands en werklozen. Ze wonen samen in een compacte wijk in soms kleine huizen zonder tuin en met weinig publieke ruimte die dit compenseert.
Een woonveldmodel voor Westerkwartier
Het Cahier Westerkwartier schuift een nieuw ruimtelijk model naar voor in de ruimtelijke organisatie van de wijk, waarbij niet meer de individuele percelen maar Woonvelden de laagste laag in de hiërarchie van de wijk worden.
De doorlopende lange lijnen doorheen de wijk zijn geschikt voor wijkverbindend doorgaand autoverkeer en openbaar vervoer. Ze knippen de wijk op in Woonvelden die telkens enkele bouwblokken groeperen en waarbinnen woonstraten kunnen worden ingericht als ontmoetingsruimte en voor trage mobiliteit.
Het onderliggend schaalniveau van een Woonveld biedt een boeiende tussenschaal die toelaat om, in coproductie met de bewoners, de collectieve buitenruimte te herorganiseren, het mede-eigenaarschap ervoor te stimuleren en de woon- en leefkwaliteit te verhogen. Ook de dringende renovatie-opgave van het woningenbestand kan binnen zo’n Woonveld collectief worden opgezet.
Via de recent goedgekeurde conceptsubsidie laat het Stadsatelier onderzoeken op welke manier dit concept schaalbaar is naar Westerkwartier. Cruciaal daarbij zijn:
Het updaten van het woonweefsel: vele woningen in Westerkwartier zijn oud en versleten. Het is belangrijk dat die gerenoveerd worden. Om dat op een kwalitatieve manier te doen, worden ze best niet individueel aangepakt maar per bouwblok.
Gedeeld ruimtegebruik: de ruimte is schaars. Door ruimte slim in te zetten en te delen, is er meer ruimte voor iedereen.
Een gebiedsgerichte aanpak: ruimtelijke en maatschappelijke uitdagingen komen samen. Ze moeten daarom ook worden gekoppeld op maat van elke buurt.
Een antwoord bieden op betaalbaar én kwalitatief wonen: die oefening is niet enkel een kwestie van oppervlaktes, maar vraagt ook andere economische ontwikkelingsmechanismen en het inzetten van andere beheersstructuren.
Projecten
Deze projecten zijn in Westerkwartier opgestart:
Zorgnet
Green C
Park Royale
Sint Catharinacluster
C’Shell
Wijkverbeteringscontract zorgzame buurt